Vua ngày xưa ăn uống như thế nào, thức ăn gồm những món gì, việc nấu nướng ra sao là câu chuyện nhiều người muốn tìm hiểu.
Theo sách Lễ Tết ăn chơi trong cung Nguyễn, vua và gia đình, các buổi yến tiệc trong cung, các buổi cúng tế được phục vụ ẩm thực chu đáo.
Hàng ngày, vua có ba bữa ăn chính gồm ăn sáng lúc 6h30, ăn trưa vào 11h, ăn tối 17h cùng nhiều bữa ăn phụ khác. Yến tiệc trong cung tùy vào quy mô, nhìn chung có nhiều món. Tiệc cúng tế được tổ chức quanh năm.
Hai sở lo chuyện ẩm thực
Ẩm thực trong hoàng cung là vấn đề hệ trọng. Triều Nguyễn tổ chức hai sở chuyên lo việc này. Đó là sở Lý Thiện (đông nhất đến 350 người) và Thượng Thiện được đặt ra từ thời vua Minh Mạng, có ít nhất 50 người chuyên lo việc đi chợ, nấu ăn cho vua và các bà hoàng trong tam cung, lục viện.
Mỗi bữa ăn của vua có 35 món thực phẩm, với đủ các loại của ngon vật lạ. Gạo phải thơm ngon, mềm, trồng ở phía Nam kinh thành Huế, phải chọn những hạt nguyên.
Cơm được nấu trong loại nồi đất đặc biệt, được nghệ nhân vùng Phong Điền làm riêng cho hoàng cung. Mỗi nồi nấu cơm chỉ dùng đúng một lần duy nhất, sau đó đập vỡ. Nước dùng nấu cơm hoặc pha trà cho vua phải lấy từ giếng Hàm Long dưới chân chùa Báo Quốc, hoặc thượng nguồn sông Hương.
Việc nấu các món ngự thiện phải sạch sẽ. Chỉ cần phát hiện trong thức ăn một sợi tóc hay bất cứ thứ gì khác, sở Thượng Thiện sẽ bị phạt rất nặng. Ngoài ra, chén bát dùng trong hoàng cung cũng phải đặc biệt, có ký hiệu riêng, quan lại và dân thường tuyệt đối không được sử dụng. Trong các bữa ăn, vua dùng đũa cật tre và tăm bông do thợ lành nghề vót.
Mỗi món ăn được để trong một cái vịm buộc lạt, bên ngoài có dán nhãn. Vua muốn ăn món nào thì chỉ cho thị vệ mở ra, nếu thức ăn bị lạnh thì hâm nóng lại. Ngoài ra, các bà hoàng trong cung, vì muốn được vua sủng ái, nên cũng đua nhau làm những món của ngon vật lạ để dâng lên trong các bữa ăn.
Vua ngồi ăn một mình được gọi là “ngài ngự thiện”. Trong bữa ăn, vua sẽ uống rượu do các ngự y ngâm thuốc Bắc. Đây là những loại rượu có tác dụng giúp bồi bổ sức khỏe và tăng cường sinh lực. Thức ăn tráng miệng của vua gồm các loại chè, mứt, trái cây do địa phương tiến dâng…
Mỗi bữa ăn của vua có tới 35 món khác nhau, không thể ăn hết. Vua sẽ ban một số món ăn cho các bà hoàng trong cung và cho đại thần để bày tỏ lòng quý mến. Những người được vua “ban thiện”, khi quân lính mang thức ăn tới, sẽ hướng về phía nơi vua ở, quỳ vái năm lần để thể hiện sự biết ơn.
Những hoàng đế có sở thích ăn uống ngoại lệ
Đa phần hoàng đế trong cung triều Nguyễn đều ăn uống rất xa hoa, tốn kém. Tuy nhiên, vẫn có những người ăn uống giản dị, không khác dân thường.
Gia Long – vị hoàng đế đầu tiên của triều Nguyễn (1802-1945) – có sở thích ăn uống rất đơn giản. Buổi sáng, có khi, nhà vua chỉ ăn bát cháo trắng. Những hôm ra khỏi hoàng cung, đến công trường xây dựng, hay các xưởng đóng tàu, hoàng đế sẽ ăn cơm trong thuyền ngự gồm cơm với một số thịt, cá, rau, quả giống như các quan dưới quyền mình. Hoàng đế Gia Long không dùng rượu.
Duy Tân cũng là vị hoàng đế có chế độ ăn uống đạm bạc. Lúc nhỏ, ông phải sống với mẹ ngoài hoàng cung rất cực khổ. Sau này, khi làm vua, ông bảo thị vệ: “Trước kia, tôi thường dùng hai bát cơm úp lại với nhau và một vài con cá bống kho mặn. Cứ việc cho tôi ăn như rứa (như thế) là đủ rồi”.
Sau nhiều lần khuyên vua nên ăn uống theo các món do Thượng Thiện nấu không có hiệu quả, hoàng cung buộc phải chiều theo ý của nhà vua.
Hoàng đế Duy Tân thường rất ít khi ngồi ăn một mình. Nhà vua thường mời thầy của mình là Mai Khắc Đôn ăn cùng và nghe Nhã nhạc. Sau này, khi có vợ (con thầy Mai Khắc Đôn), hai vợ chồng hoàng đế Duy Tân thường xuyên ngồi ăn cơm với nhau.
Hoàng đế cuối cùng của Việt Nam, người lưu giữ những điều vĩ đại, Hoàng đế Bảo Đại có hai giai đoạn sống trái ngược nhau. Lúc nhỏ, Bảo Đại rất thích ăn những món bình dân của xứ Huế như ruốc kho, các loại mắm, canh cá bống… Sau thời gian du học ở Pháp, cựu hoàng có lối sống phương Tây. Hoàng thượng như Tây ngồi ăn cơm với vợ là Nam Phương hoàng hậu cùng các con. Các vật dụng trong bữa ăn cũng theo kiểu phương Tây, cựu hoàng uống rượu Tây.
Ẩm thực bát trân, tinh tế hoàng gia tại Cần Chánh Điện trên Emperor Cruises Legacy Halong và Emperor Cruises Grandeur Nha Trang
Làm sống lại di sản, các món ngon xứ trầm, biển yến, Emperor Cruises Grandeur Nha Trang hay Emperor Cruises Legend Phu Quốc có hai nhà thiết kế riêng King và Queen, Ngự Thiện Phòng Vương và Hậu với biểu trưng rồng và phượng bằng pháp lam Huế.
Nhà hàng đặc biệt này của du thuyền Hoàng Đế Emperor Cruises Legacy Halong được lấy cảm hứng từ Điện Cần Chánh trong Tử Cấm thành (Huế), là nơi hoàng đế thiết triều, thường tiếp sứ bộ ngoại giao, tổ chức yến tiệc của hoàng gia và triều đình nhà Nguyễn cho tới tận năm 1945. Nơi đây được trang hoàng bằng những bức họa tuyệt đẹp, vật trang trí cổ bằng gốm sứ. Cần Chánh Điện được thiết kế theo kiểu một điện trong một tòa thành và chỉ dành riêng cho mục đích sử dụng cá nhân của hoàng đế – những người hầu duy nhất được phép vào khu nhà này là các hoạn quan. Cần Chánh Điện cũng là nơi các đời vua tiến hành các nghi lễ ngoại giao yến tiệc hoàng gia vào các ngày 5, 10, 20 và 25 của tháng theo lịch âm. Yến tiệc đóng một vai trò quan trọng trong chính trị, và thể hiện sức mạnh của quốc gia phong kiến trong thời kỳ đó. Trong Chiến tranh Đông Dương (1945-1954), Điện Cần Chánh đã bị hỏa hoạn phá hủy vào năm 1947 và chỉ còn lại nền móng cộng với dấu vết của một số chân cột gỗ bằng đá quý.
Phong cách sống của hoàng đế Bảo Đại là hòa trộn giữa Đông Tây, có nhiều ảnh hưởng của Pháp, coi sự đơn giản là sang trọng và tinh tế và điều này đã gây nguồn cảm hứng để du thuyền Emperor Cruises đưa vào kiến trúc, thiết kế của mình. Chúng tôi đã đặt tên nhà hàng là Cần Chánh Điện Nhà Hàng và nằm bên trái, boong chính khi du khách bước lên du thuyền. Tại đây, du khách sẽ được chào đón với một ly nước Yến chào mừng bởi đội ngũ nhân viên của Emperor Cruises trong không gian hương trầm, chào đơn du khách đến với xứ trầm biển yến
Nhà hàng Cần Chánh được thiết kế với một không gian hoàng gia, vừa là nơi nghỉ ngơi thư giãn vừa là nhà hang. Đây là nơi để trưng bày các tác phẩm nghệ thuật của những nghệ sỹ nổi tiếng của Việt Nam. Một trong những vật trưng bày quý giá đó là chiếc áo Long Bào của Hoàng Đế khi mặc đại triều, do nghệ nhân Vũ Văn Giỏi phục chế nguyên bản. Công việc phục chế này mất rất nhiều năm để hoàn thành và được trưng bày trên du thuyền để du khách chiêm ngưỡng.
Nhà hang Cần Chánh là trái tim của du thuyền Hoàng Đế, nơi để những du khách tinh tế thưởng thức văn hóa Việt nam, lịch sử và nghệ thuật ẩm thực, nơi mà truyền thống Hoàng Gia và di sản kết hợp tạo ra sự sang trọng, lịch lãm.
Phòng lounge với không gian thoáng rộng, là nơi thư giản thoải mãi với những nội thất sang trọng, thanh lịch của những thiết kế năm 30 của thế kỷ trước, rất lý tưởng để thưởng ngoạn cảnh biển. Khi ăn tối ở nhà hàng Cần Chánh, du khách có thể nhìn ngắm những đầu bếp giỏi chuẩn bị các món ăn trong nhà hang mở.
Emperor Cruises đã đưa vào giới thiệu cho du khách về nghệ thuật ẩm thực Việt nam để du khách có thể thưởng thức, và đảm bảo mỗi du khách có những trải nghiệm ẩm thực vượt hơn cả mong đợi ở nhà hàng cao cấp fine dining Cần Chánh Điện. Các món ăn ở đây đươc phục vụ cho các vua chúa ngày xưa trong không gian âm nhạc
Mỗi chuyến tàu ngủ đêm bao gồm bữa trưa, bữa tối và bữa sang muộn. Quý khách có thể thưởng thức tại phòng, sundeck, hầm rượu hoặc bất cứ chỗ nào và bất cứ khi nào.
Với mỗi bữa ăn trên tàu, quý khách được lựa chọn thỏa thích các loại rượu, bia, kể cả rượu manh… tất cả đều đa bao gồm. Quý khách sẽ được trải nghiệm ẩm thực ở một nơi đặc biệt, với những người đặc biệt và có những khoảng khắc đặc biệt.
Theo Nguthien.com